(Yozgat ve çevresi yöresel kelimeler)
1
kuru fasulyeye, ağ pakhla
yeşil fasulyeye goğ pakhla
hastalıklıya, sıracalı
bahaneye, mahana
diyorlar bizde
2
havuca, pürçüklü
peynire, pendir
leğene, ilagan
yumurtaya, yımırta
diyorlar bizde
3
demindene, bayahtan
baksanaya, bahale
kendini beğenmeğe, kırışmak
geçen güne, öton
diyorlar bizde
4
büyük tencereye, guşene
bilmiyoruma, nebim
nasıl olduya, nahas
adıgüzele, adoozel
diyorlar bizde
5
aileye, horanta
kümese, pinelik
domatese, kırmızı
havluya, peşkir
diyorlar bizde
6
testiye, boruç
tomruğa, hezen
laylon ayakkabıya, tıkkır
mendile, yağlık
diyorlar bizde
7
ayrana, çalkama
halaya, bibi
geçen seneye, bıldır
çok yiyene, ganara
diyorlar bizde
8
alkışa, cibicik
anahtara, firek
akrabaya, gaham
ağabeye mınna
diyorlar bizde
9
sineğe, ivez
toz toprağa, gubir
gömleğe, mintan
iş buyurmaya, yumuş
diyorlar bizde
10
altın takıya, gıremise
şekilsize, önasız
banyo yapmaya, çimmek
makasa, sindi
diyorlar bizde
11
suratını asmaya, homuhmak
gerçektenmiye, essahtanmı
beceriksize, sintir
kaş göz etmeğe, işmar
diyorlar bizde
12
kahkahaya, hangırdamak
taneye, dene
çok iriye, zırıl
perişan olmaya, malamat
diyorlar bizde
13
gölgeye, garaltı
ne yapıyorsuna, nörüyon
değilmiye, daalmi
bişekile, bişal
diyorlar bizde
14
nedene, nahas
çoğalmıyasıcaya, töremiyesice
acıktıma, yüram geçti
hızlı hızlıya, yelli yelli
diyorlar bizde
15
ne bakıyorsuna, ne dağatliyon
at şunuya, kotele şunu
koyun dışkısına, çakıldak
keçinin dışkısına, kıhı
diyorlar bizde
16
sıvaya, bişirik
gözetlemeğe, kişiflemek
gözü açığa, mıstır
reyhana, irehan
diyorlar bizde
17
sümüklüğe, hortuklu
yazmaya, yaşmak
çamaşıra, asbap
çok iyiye, tavatır
diyorlar bizde
18
hediyeye, yolluh
römorka, vagunat
bacaya, punare
laf vurmaya, kakıç
diyorlar bizde
19
iri samana, kes
kulübeye, elefcik
buğday ölçeğine, urupla
toprak pekiştiren taşa, loo
diyorlar bizde
20
başörtüsüne, bürük
sınıra, cızı
lahanaya, kelem
dur demeye, ağleş
diyorlar bizde
21
dağ armuduna, çörtük
cekete, saho
sedire, mahat
çiviye, mıh
diyorlar bizde
22
araziye, yazı
civcive, cücük
mandaya, kömüş
hindiye, culuk
diyorlar bizde
23
sahiye, essah
takunyaya, nalin
şubata, gücük
belkiye, ellaham
diyorlar bizde
24
rafa, terek
boğaza, ümük
kısa boyluya, güdük
pisboğaza, sümsük
diyorlar bizde
25
rüzgârsız yere, dulda
uslu dura, dölek dur
sırta, yağannı
galiba ya, zaarki
diyorlar bizde
26
suya dalmaya, suya tumma
sinirlenmeye, herslenmek
eşe kocaya, gişi
ilaca, hap
diyorlar bizde
27
ayakta durmaya, dinelmek
yöne tarafa, cihet
pilice, ferik
küçük bakraca, sitil
diyorlar bizde
28
İlmeğe, düğüm
kısaca pekiye, hee
patatase, patatis
avuca, gavram
diyorlar bizde
29
nazlanmaya, şikarlanma
dönmeye, fırlanmak
sıkıntıya, cereme
kız kardeşe, bacı
diyorlar bizde
30
azarlamaya, tazirlemek
çokgörmeye, dağnamak
kızmaya, sohranmak
huysuza, soyka
diyorlar bizde
31
köşe başına, çene
ol görüp’e bir türlü
içeri almaya, dıhmak
aman Allahım’a, abari
diyorlar bizde
32
danaya, bıza
yatağa, döşek
patlıcana, baldırcan
avuçlamaya, gavralamak
diyorlar bizde
33
domuza, canavar
un çorbasına bulamaç
demekkiye, zaar
lokmaya, sokum
diyorlar bizde
34
kuzunun büyüğüne, tohlu
büyük tabağa, sahan
küçük pencereye, temek
küreme aracına, sıyırgı
diyorlar bizde
35
süpürge bitkisine, çıtlıh
yokuşa, verep
pencereye, toplu
asfalta, susa
diyorlar bizde
36
kavun karpuza bostan
patavatsıza, müzümsüz
önemsemeye, masimek
külhanbeyine, bıçkın
diyorlar bizde
37
kaşınmaya, gicişmek
ukalaya, hökela
tuza, duz
pantolona, pantul
diyorlar bizde
38
ezana, ezen
testereye, bışgı
traktöre, motur
tekmeye, depik
diyorlar bizde
39
inceye, yuka
çok fazlaya, zibil
sarhoşa, zerhoş
çok konuşmaya, bıdırdamak
diyorlar bizde
40
fermuara, cırcır
çok fazlaya, gakılı
davete, okumak
kaplumbağaya, tosba
diyorlar bizde
41
hacı amcaya, hacemmi
hoparlöre, aporle
aleve, alaf
helikoptere, aligopter
diyorlar bizde
42
tamamene, bidemlik
büyük sineğe, bunelek
beze, çapıt
gezer satıcıya, çerçi
diyorlar bizde
43
kilime, çul
uzun elbiseye, fistan
sürülmüş tarlaya, herk
atlete, işlik
diyorlar bizde
44
ne zamana, nefaat
erkek genç koyuna, şişek
şalvara, tuman
çirkin konuşmaya, çemkirmek
diyorlar bizde
45
tembellik etmeye, ağzını ayırmak
uzun ağaca, cerek
sapı ve taneyi ayıran araca düven
küçük keçiye, çebiş
diyorlar bizde
46
dilenmeye, deşirmek
sınıra, gevel
kıskanmaya, gunülemek
değil mi ye, lee
diyorlar bizde
47
yemeyi çok sevene, mantıcı
karık’a, maşala
surat’a, navrak
dereye, öz
diyorlar bizde
48
büyük çuvala, seklem
çağırmaya, çığırmak
çok’a, ipiy
azcık’a, ıcıh
diyorlar bizde
49
makarnaya, mahanna
günahını alırıma, gadasını alırım
manda yavrusuna, balak
öğrenmeye, belle
diyorlar bizde
50
cama, cıncıh
değirmene, daarmen
doğurmaya, gunnamak
önceye, ipti
diyorlar bizde
51
metal yemek kabına, zehen
hafife, yiğni
bekleye, ağlen
tazeye, acer
diyorlar bizde
52
buya, aha
yanlışa yönelmeye, azıtmak
içyağa, donyağ
lokmaya, banak
diyorlar bizde
53
sıkıştırmaya, bekitmek
avuça, goşam
sopa ucu çiviye, nodul
küçük baltaya, nacak
diyorlar bizde
54
leyleğe, lalek
serin serine, kufül kufül
tuvalete, kenef
kılıbığa, avratasan
diyorlar bizde
55
bundan sonraya, bundan kelli
ishale, amel
kepçeye, çömçe
küçük taşlara, helik
diyorlar bizde
56
fideye, sitil
sedire, somya
sütlaca, sütlü
ayçiçeğine, şemşamer
diyorlar bizde
57
amcaya, emmi
takkeye, tellik
teravihe, terevi
ilçeye, gaza
diyorlar bizde
58
mantara, gobelek
dört kollu taşıma aracına, geçgere
yapışkan dikene, pıtırak
anidene, yekdapdan
diyorlar bizde
59
musluğa, burma
ateş tutuşturan oduna, çipli
kediye, pisik
ayrana, katık
diyorlar bizde
60
hepsine, alayı
üşenmeğe, erinmek
kazığa, örk
gizli saklıya, uğrun
diyorlar bizde
61
elbiseye, pırtı
lodos rüzgârına, kaba yel
gece yenen yemeğe, yastılık
baba ya, ağa
diyorlar bizde
62
yumurta aşına, gaygana
eğretiye, mudara
ekin, ot birikintisine, deste
ekin ekilen alete, saban
diyorlar bizde
63
toprağı düzleyen alete, tapan
yağda pişirilen yufkaya, omaç
kışlık buğdaya, zahra
kıza, gı
diyorlar bizde
64
kulplu kaba, helke
kırıkcı çıkıkcıya, , sınıkcı
ekilmemiş tarlaya, boz
ankara’ya, angara
diyorlar bizde
65
üç ayaklı demire, sacağı
mayalı bazlamaya, ekşili
buğdayın pişmişine, hedik
fiyata, paha
diyorlar bizde
66
anne tavuğa, gurk
taze kuzuya, gorpe
nasıla, neşaal
faraşa, kos kura
diyorlar bizde
67
musluğa, gurna
yeniye, gıcır
göğse, bağıra; döş
delikanlıya, gobel
diyorlar bizde
68
mahalleye mahle
durmaya, ağlenmek
dilsize ahraz
çevirmeye, aktarmak
diyorlar bizde
69
sağlamlaştırmaya bekitmek
dikenli ota bıtırak
avuca, goşam
gübreye fışkı
diyorlar bizde
70
bırakmaya govermek
su kaynağına göze
arpacığa itdirsağ
bahaneye mahana
diyorlar bizde
71
lanete nalet
büyük çuvala seklem
söylenmeye sohranma
eli çabuğa şeremet
diyorlar bizde
72
bir yaşındaki koyuna şişek
taneye tene
dev gibiye zebellah
zahireye zahra
diyorlar bizde
73
küçük köpeğe, zağar
sırta, yağannı
ne kadara, naadder
bulgur çorbasına, düğürcük
diyorlar bizde
74
arsıza, soyka
başıboş serseriye, hoydana
cariyeye, halayık
aleni, açık olana tangayaz
diyorlar bizde
75
kabul etmeye, kayıl olmak
ziyaret etmeye, yoklamak
iyiye, has
sağlama, mokkem
diyorlar bizde
76
kepeksiz buğdaya, yarma
yorgan kılıfına, mitil
geniş çuvala, haral
köpek bulamacına, yal
diyorlar bizde
77
elma kaysı kurusuna, çir
fermuara, cırcır
varlığa, variyet
banyoya, çimecek
diyorlar bizde
78
kaşıntıya, gicişme
sevmeye, hazetme
tokada, şaplak
eşeğin erkeğine, zırıl
diyorlar bizde
79
parasıza, cıbıl
hızlı akana kütüleyen
civcive bili
cimriye gıptı
diyorlar bizde
80
çobanın yardımcısına çeltek
dilenciye deşirici
yanağa duluk
koşmaya gopmak
diyorlar bizde
81
çocuğa uşak
yumruğa sumsuk
yuvarlağa tombak
asfalta susa
diyorlar bizde
82
kemere kayiş
yabancıya yadırgı
su arkına gever
tandır damına örtme
diyorlar bizde
83
donatmaya bezeme
cam eşyalara cıncık
etleri ayıklamaya siftimek
yakınlaşmaya sokulmak
diyorlar bizde
84
yoğurt mayasına çalacak
ağlamaklı hale dolukmak
razı olmaya kayıl olmak
önceye ipti
diyorlar bizde
85
hısıma kaham
kundak toprağına höllük
folluğa holluk
iç giysiye göynek
diyorlar bizde
86
iri gözlü kalbura gözer
kabana gocuk
çiğnemeye gevmek
acele etmeye evmek
diyorlar bizde
87
düğümlemeye düylemek
büyük ve yetişkine eke
ağlamaya döyünmek
kar fırtınasına dipi
diyorlar bizde
88
ayıplamaya danamak
dertliye çorlu
kolu eli sakata çot
erkeklik azasına çük
diyorlar bizde
89
topallamaya aksamak
yıkamaya yumak
hayvan yavrulaması kuzulamak
havlamaya ürmek
diyorlar bizde
90
avuçta ovalamaya öfeleme
kalınca ağaca mertek
yağsız çöreğe kete
hamurla çorba yemeğine arabaşı
diyorlar bizde
91
sallamaya ığralama
kavrulmuş buğdaya kavurga
ölü gibi yatmaya zıbarmak
gürültü yapmaya zırıltı
diyorlar bizde
92
şalvar bağına uçkur
ökçeli ayakkabıya iskarpin
huysuz kadına cadaloz
yeni evlenen erkeğe güvey
diyorlar bizde
93
insan her iki yanına böğür
sırtın üst kısmına kulunç
dayanıklıya dayangılı
ekşimeye fışkıma
diyorlar bizde
94
öğrenmeye bellemek
tuvalete ayakyolu
bez parçasına çaput
bir taneye, bi dene
diyorlar bizde
95
şapkalı mantara göbelek
vücuda göğde
yeşermeğe güvermek
kıskanmaya günülemek
diyorlar bizde
96
meğere marim
patatese kumpür
yorgan yüzüne melefe
davetiyeye okuntu
diyorlar bizde
97
pencereye pece
üzümün olmamışına koruk
yufka pişirme tahtasına evrağaç
iri yarıya zobu
diyorlar bizde
98
anahtara açacak
temizlemeye ayıtlamak
banyoya cağ
kavgacıya çekişken
diyorlar bizde
99
arka, sırta dal
çok bilmişe ekemiş
çingeneye elekçi
kibirliye gostak
diyorlar bizde
100
vuracak gibi yapmaya keskenmek
ishal olmaya ötürmek
küçük çana tıngırdak
refaha ulaşmaya onmak
diyorlar bizde
101
siparişe ısmarıç
birden kalkmaya yekinmek
zengine variyetli
azar azara ucun ucun
diyorlar bizde
102
kıvılcıma çıngı
bir yaşındaki ineğe düve
ince yaprağa pür
hisseye paya, sehim
diyorlar bizde
103
ahmak serseme, seme
köşeye bicek
işe yaramaza meret
sandalye ye iskemle
diyorlar bizde
104
o yüzdene ondankelli
yenge ye gelinbacı
kapı önüne avlu
bozulmuş yumurtaya cılk
diyorlar bizde
105
gösterişliye cillop
çatıya dam
küçük kertenkeleye elöpen
hanıma hatın
diyorlar bizde
106
büyük tepsiye sini
bota potin
portakala portekel
düğmeye pul
diyorlar bizde
107
çeşmeye pınar
seccadeye namazlağa
domuza donuz
eldivene ellik
diyorlar bizde
108
gazyağı aydınlatmasına löküs
küçük hayvanlara görpe
kısır koyuna yoz
böğürtlene itüzümü
diyorlar bizde
109
çileliye karametli
taklaya dombalak
koyun yünü kirine çakıldak
şımarığa cıvık
diyorlar bizde
110
sac ekmeğine bazlama
bir kereye biyol
yağlı ekmeğe bişi
sürekliye boyuna
diyorlar bizde
111
bekle, dura aleş
anlayışsıza angut
süt kaymağına yüz
çiftlik uşağına azap
diyorlar bizde
112
çok aza oncacık
giysi kaşındırmasına dalamak
bohçaya çıkı
yumurta yemeğine cılbır
diyorlar bizde
113
aleve alaf
saman dolu traktöre çeten
ısırmaya kıtlamak
işte demeğe ahan
diyorlar bizde
114
çingeneye cingan
çemene çaman
satıra dahra
kabaca erkek çocuğa döl
diyorlar bizde
115
sözü pekiştirmeye hele
sabit somyaya mahat
pantolon bacak arasına peyik
un serilen beze ita
diyorlar bizde
116
dün demeye dünaan
dayağa zopa
durmaya alenmek
uzağa ırak
diyorlar bizde
117
tabuta salaca
küçük su kabına maşrapa
hayvan yemine küsbe
yufka ekmeğine düremeç
diyorlar bizde
118
düşüncesize yiğni yenge
ev işini bilen erkeğe avrat hasan
süprüntüye zibil
başörtüsüne yaşmak
diyorlar bizde
119
biçilmiş ekin demetine zo
yanmış hayvan gübresine kün
iri fareye keleni
tahıl kırması yeme zavar
diyorlar bizde
120
çok güzele keleş
şımarmaya selme
kilite dil
gelmişime gelmissim gitmissim
diyorlar bizde
121
odaya göz
salıncak çeşidine tahtalı
azarlamaya çıkışmak
uyumsuzluk yapmaya zortlama
diyorlar bizde
122
yerleşim dışına yazı yaban
yıkanılan yere yunak
kısa boyluya yerden yığma
araca vesait
diyorlar bizde
123
çok konuşmaya vazırdama
acırken vıh kele
nefesi kesilmeye uğunmak
yün halata urgan
diyorlar bizde
124
dükkana tükan
alt giysiye tuman
düğün hediyesine saçı
pamuğa pambık
diyorlar bizde
125
aptalca bakmaya pel pel
çamaşıra pırtı
hedefi şaşırmaya pırtma
ne yapalıma norek
diyorlar bizde
126
meğerseye maarisem
değilmi ye, le
öğlemi ye lemi
öğle değil miye ledaal mi
diyorlar bizde
127
yuvarlağa topak
ucu çivili sopaya meses
yüze kızgınlığa kakıç
aman bacıma kele bacım
diyorlar bizde
128
sıpaya kirik
çok aza ıcıcık
becerikliye işçimen
iki gözlü torbaya habe
diyorlar bizde
129
kalk demeye gah
söndürmeye garaltma
koşmaya gop
şubat ayına gucuk
diyorlar bizde
130
bir elle alınana elçim
dudağa dodak
süpürgeye çalgı
gölgeliye çardak
diyorlar bizde
131
somuna çarşı ekmeği
iki kanatlı kapıya çatal kapı
hızlı akan suya cavlak
şımarığa cırtık
diyorlar bizde
132
zıkkım olsuna babaa
hayret ederken al ha
topaça ayı
çok konuşana çenebaz
diyorlar bizde
133
küçük Kuran’a Hameyli
köy bekçisine hasas
aklı eren kimseye aklerik
deli olana cinli
diyorlar bizde
134
çamura milek
git demeye var
huya debehat
öfkelenmeye hökelenme
diyorlar bizde
135
evet öyle demeye zaağar
iğneye inne
önceye ibdi
çıplağa cılbah
diyorlar bizde
136
çok güzele zollu
kenar uca, keh
suyun çok akmasına kütüleme
kokuşmuşa sası
diyorlar bizde
137
diz üzeri oturmaya çömelme
övünmeye gofalmak
vebale mabal
çekirdeğe çiğit
diyorlar bizde
138
oyalanmaya ütüzlenme
ayrılmaya savuşmak
gözleri dışarı fırlamaya pörtlek
göz çapağına şırkıt
diyorlar bizde
139
sinirlenmeye dellenmek
edelime edek
tekmeye depme
oynaşmaya hengilim
diyorlar bizde
140
ödünce öndüç
karşısına annacına
gevezeye bıt bıt
herhaldeye ellaam
diyorlar bizde
141
büyümüşe eke toha
beyazlamaya ağarmak
kaçmaya sıvışmak
koşmaya kopma
diyorlar bizde
142
bahçe evleğine, seki
geri geriye, götün götün
vakite, öğün
çürüğe, uluk
diyorlar bizde
143
yokuşa bayır
sevimsize, aşkarsız
ahret kardeşliğine ahretlik
kızınca birine, baba çıkasıca
diyorlar bizde
144
ihtiyaca hacet
tahıl döven taşa, sohu
namusa namıs
koşmaya yelmek
diyorlar bizde
145
kazığa zikke benzemeye çekmek
halbukiye halbiyse
atlamaya hoplama
diyorlar bizde
146
üflemeye üfürmek
sokmaya dıhmak
hayvan yemliğine musur
geviş getirmeye gevmek
diyorlar bizde
147
cimriye kısnık
merkeze göbek
çalışkana ateş gibi
neyin vara nen var
diyorlar bizde
148
keten tohumuna çedene
siparişe ısmarlama
beğenmeye bağanmek
yüze beniz
diyorlar bizde
149
çekirdeğe çiğdem
çekememeye irdemek
divan’a seki
gereksiz harekete hingilim
diyorlar bizde
150
bakır su kabına güğüm
tahta çembere kasnak
gösterişe gayde
sıkıntıya gahle
diyorlar bizde
151
hevese havas
götürüye kabala
parmağa bannah
hafife yüngül
diyorlar bizde
152
serte bek
eğelemeye bilaleme
alışmaya dadanma
iyi büyümüşe gelişetli
diyorlar bizde
153
dermana fer
yeni fidana ışkın
çok sallanmaya zıngırdama
olgunlaşmamış meyveye şalak
diyorlar bizde
154
ışığı söndüre garalt
hamileye yüklü
baraj setine bent
sobaya zoba
diyorlar bizde
155
namerde muhannet
çoğa bayaa
az bulunana cevahir
bulgur döven taşa soku
diyorlar bizde
156
azarlamaya tazirleme
uslanmaya usukma
sinire, zıvanadan çıkma
delirmeye çıvdırma
diyorlar bizde
157
her güne kunde
çabuğa şahbaz
küsmeye gomuhmak
geniş giysiye ferace
diyorlar bizde
158
güçsüze mıdara
serseriye estirikli
kâhya'ya kâyâ
içi geçmeye ehnezimek
diyorlar bizde
işteye aha
başıboşa salahana
salyaya sel
bananeye nemarek
diyorlar bizde
160
dip köşeye dipten ağrı
ekmek ile yemeğe ekmanen
haniye taman
Kızgın olmaya öykeli
diyorlar bizde
161
Derleyen
İlkay Coşkun
12.04.2011
Not: Derlenen bu kelimeler daha çok
Yozgat ve çevre illerde daha çok kullanılmakla beraber yer yer farklılıklarda
görülebilmektedir. Bu bir şiir değildir. Sadece yöresel kelimeler
açıklamalarıyla bir araya getirilmiştir. Ayrıca bu derlemenin devamı gelecek.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder